Από την Έλενα Ιατρίδου
Elena.iatridou@gmail.com
Τον Ιανουάριο έλαβε χώρα η πρώτη έκθεση ζωγραφικής με έργα σας. Πώς προκύπτει για έναν αρχιτέκτονα μια έκθεση ζωγραφικής;
Ως αρχιτέκτονας ταξίδευα πολύ και ανέκαθεν κρατούσα «σημειώσεις» σε μορφή σκίτσων και σχεδίων. Ωστόσο, η έντονη επαγγελματική μου δραστηριότητα δε μου άφηνε χρόνο για σοβαρή ενασχόληση με τη ζωγραφική. Τώρα, διανύω το κομμάτι της ζωής που έχω ονομάσει «καθαρογράψιμο» όλων αυτών των σημειώσεων και μπορώ να ασχοληθώ με τη ζωγραφική που πάντα ήθελα. Το θέμα της πρόσφατης έκθεσης ήταν τα σύγχρονα αστικά τοπία με θέμα τη Νέα Ελβετία, μια περιοχή στη Χαριλάου με μάντρες υλικών τα οποία αναφέρονται σε μια προγενέστερη εποχή που οι κατεδαφίσεις ήταν πολλές. Τα υλικά μεταφέρονταν για να επαναχρησιμοποιηθούν σε ευτελέστερες κατασκευές από τα αρχικά κτήρια σε εκείνη την περιοχή, δημιουργώντας έναν σταθμό στην πορεία τους! Τότε υπήρχε μια εκτίμηση και ένας σεβασμός προς τα υλικά. Ήδη έχω ξεκινήσει να δουλεύω πάνω στο θέμα της επόμενης έκθεσης… το Καλοχώρι. Το Καλοχώρι είναι ένα ασυνήθιστο τοπίο, εξωπραγματικό θα έλεγα, που δεν το περιμένει κανείς τόσο κοντά στην πόλη, με φλαμίνγκο, νερά και εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις.
Ποιά είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής σας;
Τα πρώτα χρόνια της καριέρας μου είχα επιρροές από το μοντέρνο κίνημα, από τους ‘‘αστέρες’’ της αρχιτεκτονικής εκείνης της εποχής. Είχα κάνει μεγάλη χρήση από συγκεκριμένα υλικά, όπως το εμφανές επεξεργασμένο μπετόν, τα οποία κατέστησαν εν μέρει τα έργα που ασχολήθηκα εκείνη την εποχή, αναγνωρίσιμα στο σήμερα. Πάντα όμως με χαρακτήριζε ιδιαίτερο πάθος για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και τις επινοήσεις της και γι΄αυτό το λόγο προσπαθούσα να προσδώσω στα έργα μου το στοιχείο της ελληνικότητας μέσα από μια πιο σύγχρονη ματιά. Το κακό είναι ότι στην Ελλάδα τα πάντα γίνονται τυχαία, θέτοντας την ανάγκη να καθορίσεις και να προσδιορίσεις ο ίδιος αρκετές παραμέτρους. Έτσι η δημιουργία μιας αναγνωρίσιμης αρχιτεκτονικής γλώσσας αποτελεί πάντα μια δοκιμασία στη διάρκεια του χρόνου.
Προτιμάτε τα εσωστρεφή ή εξωστρεφή κτήρια; Και πώς πετυχαίνετε την πλαστικότητα στα κτίρια σας;
Με ενδιαφέρει η έννοια της εσωστρέφειας. Δίνω πολύ μεγάλη σημασία στο εσωτερικό του κτιρίου. Δε με ενδιαφέρει η εφήμερη προβολή ή τα κτίρια πυροτεχνήματα. Πάντα σε συνεννόηση με τον ιδιοκτήτη-χρήστη του κτιρίου, προχωράω σε μια ολοκληρωμένη πρόταση. Είμαι της σχολής που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη λειτουργικότητα και μου αρέσει να κάνω κτίρια ευέλικτα έτσι ώστε να μπορούν να δεχτούν νέες χρήσεις και να γίνουν νέες επεμβάσεις. Δείτε για παράδειγμα τι γίνεται τώρα με τα κτίρια του δημοσίου, στα οποία είναι ανάγκη να στεγαστούν νέες υπηρεσίες. Ή πολλά από τα διατηρητέα της Θεσσαλονίκης τα οποία κατά καιρούς φιλοξενούσαν διαφορετικές χρήσεις.
Το 2001 ασχοληθήκατε με την αναστύλωση της μονοκατοικίας που στεγάζεται τώρα η Cripe. Έχετε ασχοληθεί και με την αποκατάσταση διατηρητέων. Ποια η προσέγγισή σας σε αυτά τα ιδιαίτερα έργα;
Λειτουργούμε λίγο-πολύ σαν ιστορικοί αφού πρέπει να συγκεντρώσουμε όλο το ιστορικό υλικό του κτιρίου, όπως κείμενα και φωτογραφίες, και να καταγράψουμε όλες τις φάσεις του ανά εποχές. Με το γραφείο έχουμε ασχοληθεί με αρκετά διατηρητέα, όπως για παράδειγμα τα 5 διατηρητέα της Κατούνη. Αυτά τα κτίρια επειδή έχουν απλούς, καθαρούς, γεωμετρικούς χώρους και ύψη, μπορούν να μετατραπούν εύκολα σε σύγχρονα κτίρια που επιλύουν τα ενεργειακά ζητήματα, με τη βοήθεια θερμομονώσεων και κλιματισμών. Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν υπάρχει κάποια νομοθεσία που να βοηθά τους ιδιοκτήτες αυτών των κτιρίων. Είναι ευχή και κατάρα! Στην Ευρώπη αυτά τα κτίρια καλύπτουν προβλήματα ανεργίας γιατί είναι πολλοί αυτοί που ασχολούνται με τη συντήρησή τους.
Πώς επιβιώνει ο Έλληνας αρχιτέκτονας με φόντο την οικονομική κρίση; Είναι ευκαιρία να στραφούμε στην πράσινη αστική ανάπτυξη;
Έτσι και αλλιώς στην Ελλάδα ποτέ δεν ήταν εύκολα προσεγγίσιμη η αρχιτεκτονική σε επίπεδο υλοποίησης μεγάλων έργων. Σίγουρα μπορούμε να στραφούμε στην πράσινη ανάπτυξη αλλά για να προχωρήσει κάτι χρειάζεται ένα πλαίσιο υποστήριξης. Για παράδειγμα, το κράτος δε μπορεί να προτείνει τα φωτοβολταϊκά και μετά από ένα χρόνο να τα αλλάζει όλα. Αυτό είναι το κράτος – παγίδα. Είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα «παρακτίστηκε»∙ τα τελευταία χρόνια, είχαμε ένα μεγάλο αριθμό συναδέλφων που δεν ήταν απαραίτητος! Τώρα, σε μια εποχή που είναι νεκρή στον τομέα της οικοδομικής δραστηριότητας και δε δημιουργεί παρενέργειες, θα μπορούσαμε να θεμελιώσουμε μία συνολική πρόταση για το μέλλον. Να ασχοληθούμε για παράδειγμα με τις ζημιές που έχουν γίνει στο περιβάλλον, με τις χρήσεις γης, ενώ παράλληλα να γίνει ένας σαφής διαχωρισμός των ειδικοτήτων.
Ποια είναι η προστιθέμενη αξία που προσδίδει σε μια πόλη η αρχιτεκτονική;
Τα τελευταία χρόνια έχουμε καταλάβει ότι η αρχιτεκτονική αποτελεί σοβαρό πόλο έλξης, αλλάζοντας την εικόνα της πόλης. Ένα καλό παράδειγμα για τη Θεσσαλονίκη είναι η νέα παραλία, η οποία πραγματοποιήθηκε με μεγάλη καθυστέρηση αλλά τουλάχιστον έγινε. Δεν είναι τυχαίο ότι το Bilbao απέκτησε 1,5 εκατ. νέους επισκέπτες χάρη στο μουσείο Guggenheim. Ένα αντίστοιχο κτίριο στην Αθήνα που θα αποτελέσει ορόσημο για την πόλη, είναι το κέντρο πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου στο Φαληρικό δέλτα από τον Renzo Piano. Όλα αυτά είναι παραδείγματα που δείχνουν ότι μέσα στα πλαίσια πολιτιστικής διάδρασης μεταξύ των χωρών, πάρα πολλές φορές περιλαμβάνονται και κτίρια αρχιτεκτόνων.
Και τέλος…Όνειρα για το μέλλον;
Δε θέλω ακόμη να εγκαταλείψω το όνειρο που λέγεται αρχιτεκτονική. Καμιά φορά τη χαρά τη βρίσκεις σε μικρά πράγματα και όχι σε μεγάλα. Μην περιμένεις δηλαδή, ότι τα όνειρα περιλαμβάνουν κάτι συγκλονιστικό. Ίσως είναι και θέμα ηλικίας και ωριμότητας. Για παράδειγμα, αυτό το διάστημα ολοκληρώθηκε μία αίθουσα multimedia για μικρά παιδιά σε ένα πρόσφατα κατασκευασμένο δημοτικό σχολείο στην Αμερικάνικη Γεωργική Σχολή. Είναι κάτι που δεν έχω ξανακάνει! Η αίθουσα σχεδιάστηκε με χαμηλά επιπλάκια, μουσικά συστήματα, μαξιλάρια και υφάσματα σε διαφορετικούς χρωματισμούς. Με τα μηνύματα πάνω στους τοίχους προσπαθήσαμε να εμπνεύσουμε τα παιδιά του μέλλοντος. Τελικά νομίζω ότι δε θα σταματήσω ποτέ να ονειρεύομαι…
